TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK YATIRIMINI YAPACAĞIZ

Erdemoğlu Grubu, Türk sanayisinin devlerinden biri. Dünyada parça halı üretiminde açık ara lider olan ve dünyada yüzde 6 pazar payına sahip grup şirketleri Merinos ve Dinarsu 2023'ten itibaren tamamlanan yatırımlarla global pazar paylarını yüzde 7'ye taşıyacak. Grup şirketlerinden Türkiye'nin lider polyester üreticisi SASA ise hem ciroda hem ihracatta döviz, bazında çift haneli büyümeye devam ediyor.

2021 yılı sonunda TL bazında yüzde 120, dolar bazında yüzde 50 büyüyerek ciroda 22 milyar TL'ye ulaşan Erdemoğlu Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, enflasyonist ortama rağmen yatırım ajandasını askıya almadı. Hatta Yumurtalık'ta planladığı petrokimya tesisi yatırımı bütçesini 10 yıllık projeksiyon için 13 milyar dolardan 20 milyar dolara çıkardı. Erdemoğlu, "Büyümemizde dövizin baz etkisi de var ama reel büyümemiz de oldukça yüksek. Bu büyümede yatırımlarımızın ve üretim artışlarının etkisi büyük. 2022 yılında yine aynı tempoda büyüyeceğimizi düşünürsek ciroda 45 milyar TL'ye ulaşacağımız öngörüyorum" diyor. Erdemoğlu ayrıca, grubun her 10 yılda bir dolar bazında cirosunu 10'a katladığını rakamlarla ortaya koyuyor ve "Bizde yatırım sürekli devam eder. Şirketlerden kazandığımızı başka tarafa yatırmayız kendi işimize yatırırız. Yumurtalık'taki bu yatırım da Türkiye'nin yapmış olduğu en büyük yatırım olacak" diyor. Erdemoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, sorularımızı şöyle yanıtladı:

Pandemi Erdemoğlu Grubu açısından nasıl geçti?

Pandeminin ilk zamanlarında ülke genelinde 1,5 -2 ay kapanma oldu. Biz de SASA hariç tüm işletmelerimizde kapanmaya gittik. SASA'da, sağlık sektörüne de elyaf hammaddesini üretiyoruz. O dönem SASA çalışmak zorundaydı. Hijyen malzemelerinde sağlık sektörünün hammaddesini üretiyorduk. Türkiye'de hatta Avrupa'daki hiçbir şirketi hammaddesiz bırakmadık. Elyafa talep çok arttı, çünkü maskelerde elyaf kullanılıyordu. 1,5 aylık kapanmadan sonra tüm dünyadan inanılmaz bir talep artışı oldu. Halı ve diğer sektörlerimizdeki fabrikalarımız da tam kapasite çalışmaya döndü.

Erdemoğlu Holding, 2021 yılı sonunda TL bazında yüzde 120, dolar bazında yüzde 50 büyüyerek ciroda 22 milyar TL'ye ulaştı. Erdemoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı İBRAHİM ERDEMOĞLU, enflasyonist ortama rağmen yatırım ajandasını askıya almadı. Tam tersine Yumurtalık'ta planladığı petrokimya tesisi yatırım bütçesini 10 yıllık projeksiyon için 13 milyar dolardan 20 milyar dolara çıkardı. Erdemoğlu, "2022 sonunda ciroda 45 milyar TL'ye ulaşacağız. Yumurtalık'taki petrokimya yatırımımız Türkiye'de hayata geçmiş en büyük yatırım olacak" diyor.

Halıya talep artışı neden ve nasıl oldu?

İnsanlar evde oturduğu zaman evin ihtiyaçlarını eksikliklerini görüp onu alma psikolojisine girdi. Halı sektöründe hareket başladı. Özellikle Amerika ve Avrupa'dan büyük talep geldi. O dönemler tam kapasite çalışıyorduk. Pandemi döneminde üretim, finansman, büyüme ya da yatırım anlamında bir sorun yaşamadık. Tam tersine yatırımlarımıza devam ettik.

Halıda üretim kapasiteniz ne kadar?

Merinos ve Dinarsu markalarımız dünyada parça halı üretiminde açık ara lider ve dünyada yüzde 6 pazar payına sahipken yapmakta olduğumuz yatırımlarla birlikte 2023'ten itibaren yüzde 7 pazar payına ulaşacak. Aylık üretim kapasitemiz yaklaşık 10 milyon metrekare.

2021 sonunda cironuz ne oldu ve son birkaç yıllık büyüme ritminiz nasıldı? 2022'de ciro hedefiniz nedir?

2020 yılındaki grup ciromuz 10 milyar TL. 2021'de ciroda 22 milyar TL've ulaştık. Dövizin baz etkisi de var ama reel büyümemiz de oldukça yüksek. Bu büyümede yatırımlarımızın ve üretim artışlarının etkisi büyük. 2022 yılındaki cironun ise yine aynı tempoda büyüyeceğimizi düşünürsek 45 milyar TL olacağını öngörüyorum.

Bizde yatırımlar sürekli devam ettiği için şirketlerden kazandığımızı başka tarafa yatırmayız, kendi işimize yatırırız. Özel harcamalarımızı bile şirket gelirlerinden yapmayız.

“REEL BÜYÜMEYE BAKIYORUZ”

Şirket fonksiyonlarının seyrini EBITDA (FAVÖK), ticari-mali borçluluk ve nakit akış dengesine bakarak takip ediyoruz. Enflasyonun ve beraberinde döviz kurlarının hızla artmasıyla birlikte parasal olarak ciro büyümesinin yerine miktarsal olarak ciro büyümesi takibi grubumuz adına daha fazla önem kazandı.

DÖVİZ POZİSYONU

Enflasyonun ve beraberinde döviz kurlarının artma eğiliminde olduğu bu dönemde grup şirketlerimizin ihracat rakamları yüksek, yurt içi satışlarda dövizli satışlar önemli bir paya sahip. Girdi maliyetlerimizin büyük bir kısmının dövizli olması ve yoğunlaşan döviz bazlı yatırım harcamalarımızla birlikte döviz pozisyonu, stok devir süresi ve uzun vadeli ECA kredilerinin bizim için önemi arttı.

Büyümeyi son 2 yıldır ikiye katlıyorsunuz...

Evet TL olarak öyle.

Dolar olarak durum nasıl?

Dolar artışını düşerseniz yıllık büyüme hızımız yüzde 50'nin altında değil.

Büyümeye en büyük katkı nereden geliyor?

Tüm şirketlerimiz kendi içinde büyümeye devam ediyor. Burada en büyük büyüme yüzde olarak SASA'dan geliyor. Mesela 2021 yılında SASA'nın grup içindeki ciro oranı yüzde 66 iken şu anda yüzde 70'e çıkmış durumda. Daha önce bu oran yüzde 50'lerin altındaydı.

Son yıllarda yaptığınız yatırımlar ne aşamada?

SASA'yı 2015 yılında devraldık, 2016'da yatırıma başladık. SASA'ya 2020’ye kadar 1 milyar dolarlık yatırım yaptık. Şu anda da devam eden ve 2023'te tamamlanacak 2 milyar dolarlık yatırımımız mevcut. Böylece SASA'yı aldıktan 2023 sonuna kadar 3 milyar dolarlık yatırım yapmış olacağız. Polyester, polyester elyaf, polyester iplik üretiyoruz. Şu anda kendi ihtiyacımız olan hammadde yatırımına başladık. Önümüzdeki yılın ilk yarısında polyesterin hammaddesi olan PTA'yı üreteceğiz. Yıllık olarak 1,6 milyon ton PTA üreteceğiz.

Çok büyük bir yatırımdan bahsediyorum. Türkiye'nin bu yıl itibarıyla ithal ettiği PTA 1,6 milyon tonu buldu. 2023'te bunun tamamını SASA'da üreteceğiz. Türkiye'nin artık PTA ithalatı olmayacak. Bu yatırımın bedeli 1.1 milyar dolar olacak.

Diğer yatırımlar kapasite artışı mıydı?

Evet ve yeni teknolojiydi. Biz SASA'yı aldığımızda teknolojisi çok eskiydi. SASA'ya en son teknoloji yatırımı 1995 yılında yapılmıştı. Eski hatları kapatıyoruz, dünya ölçeğinde rekabet edebilmek için yenilerini monte ediyoruz. SASA'yı en son teknolojiyle donatıyoruz. SASA tamamen Endüstri 4.0T hatta biraz daha ötesini temsil eden bir üretim tesisi. Sanayi şirketlerimizde otomasyon, modernizasyon ve entegrasyona yönelik yatırımlarıyla büyümeye yönelik bir strateji izliyoruz. Yurt içinde ve yurt dışında pazar payımızı artıracak, ülkemiz açısından da stratejik öneme sahip, istihdamı artıracak ve cari açığın kapanmasına katkı sağlayacak iş kollarına yatırım yapıyoruz.

PTA'da ihracat imkanı olur mu?

Yumurtalık'taki arazi işimiz sonuçlanırsa orada hayata geçireceğimiz petrokimya tesisine ikinci PTA tesisini de kuracağız. Orada 1,6 milyon ton kapasiteli yeni bir tesis olacak.

Türkiye'nin polyester yatırımları da devam ediyor. Önümüzdeki 3 yıl içinde Türkiye'nin yeniden 1 milyon tonun üzerinde PTA yatırım ihtiyacı doğacak. PTA. polyesterin iplik elyafın ana hammaddesi. Yaklaşık şu andaki fiyatlarla 1,5 milyar dolarlık ithalatı ikame edecek.

Yumurtalık'ta çok büyük bir petrokimya tesisi yatırım planınız vardı. Arazi tashih aşamasındaydı. Yatırım planınız ne durumda?

Oradaki arazinin devletin olan 4 milyon küsur metrekarenin ihalesini Özelleştirme Başkanlığı açtı. Mart sonunda ihalesi gerçekleşecek. Buradaki planda yatırım 2 faz olacak. Arazi işlemi bittiği zaman bu yıl içinde önce hemen 4 milyar dolarlık bir yatırım yapacağız. Ondan sonra rafineri yatırımına başlayacağız. Bu yatırım Türkiye'nin yapmış olduğu en büyük yatırım olacak. Yaklaşık 12 yıldaki yatırım tutarımız 20 milyar doları bulacak. Daha önce 13 milyar dolar yatırım tutarı açıklamıştık, şimdi projeyi biraz daha genişlettik. Bu yatırımlar bugünden 10-12 yıl sonra tamamlanmış olacak.

Bu petrokimya tesisinde farklı sektörlere de hammadde üretilecek mi?

Türkiye'nin geçen yıl itibarıyla kimya sektöründe yani hammaddeler sektöründeki ithalatı yaklaşık 18 milyar dolardı. Bunun 2032 yılına kadar 25 milyar dolara kadar çıkacağını tahmin ediyoruz, daha da yüksek olabilir. Yumurtalık'ta yapacağımız bu yatırım sayesinde Türkiye'nin petrokimyayla ilgili ithal ettiği hammaddelerin yüzde 50'sini biz üreteceğiz. Bunun için Yumurtalık projesi Türkiye'nin en önemli projelerinden biri olacak. Çok önemli bir ithal girdinin yüzde 50'sini ülke içinden sağlamak çok önemli.

Yüksek enflasyon ve dalgalı döviz kurları finansal süreci ve yatırımlarınızı nasıl etkiliyor?

SASA'da ki tüm satışlarımız döviz bazlı. O yüzden ekonomik konjonktürden çok etkilenmiyoruz. Halı şirketlerimizde yüzde 90 mertebesinde ihracata çalışıyoruz. O anlamda da çok etkilenmiyoruz. Etkilendiğimiz olay şurası: Türkiye'nin CDS'lerinin yükselmesi, kredibilitesinin zayıflamış olması kredi faizlerinin yükselmesine neden oldu. Ama biz burada hep bugüne göre ne yapabiliriz! düşündüğümüz için yolumuza devam ediyoruz.

Yatırımlarınızın ne kadarını özkaynakla yapıyorsunuz?

Kazandığımız şirkette kalıyor. Yatırımların bir kısmını yabancı bankalarla bir kısmını kârlılığımızla finanse edeceğiz.

Türkiye'de CDS'ler yükseldi, şirketler krize yatırımda yakalandı. Siz de büyük yatırımda yakalandınız. Nasıl etkileniyorsunuz?

Hiçbir sıkıntımız yok. Rahmetli babamızdan öğrendiğimiz bir felsefemiz var. Hiçbir şey bizim değil. Bizim sadece sorumluluğumuz var. Çalışanlarımıza, tedarikçilerimize, bayilerimize, şehrimize, ülkemize ve dünyamıza sorumluluğumuz var. Bu sorumluluk çerçevesinde baktığınız zaman problemlerin çözümü çok kolaylaşıyor. Mücadelenin özü budur. Bu felsefeye gerçekten sadık ve bunu uygulayan bir grubuz. Tüm arkadaşlarımız da aynı felsefededir. Bu felsefede ve takım oyuncusu olmayan arkadaşlarla vedalaşırız.

Bugün yeni rekabet nereden geliyor?

Dünyada teknoloji son 20-30 yıla baktığımızda çok hızlı değişiyor. Bu değişime, bu gelişime her şirketin ayak uydurması gerekiyor. Sanayicilerimiz günün teknolojileri neyse onu getirmek zorunda, getirmezlerse başarılı olamazlar. Yeni rekabet teknolojiden geliyor.

Biz her zaman güncel teknoloji neyse onu kullanan bir şirketiz. Kullandığımız arabadan daha önce makinelerimizi ve işletmemizi yenileriz. Çünkü bizi o arabada oturtan o işletmedir.

Halı sektörüne ilişkin vizyonunuzu almak istiyorum. Türkiye'nin halı sektörünün dünyada toplam üretimde yeri nasıl, geleceği nasıl görüyorsunuz?

Makine halısı konusunda Türkiye şu anda dünyadaki üretimin yüzde 50'sine sahip. Makine halısı konusunda dünyanın Çin'i Gaziantep'tir. Çin de bizimle rekabet edemez. Bu kadar net söyleyeyim. Gaziantep'teki arkadaşlarımızın hepsi işinin başında. Hepsi teknolojiyi doğal olarak takip ediyor. Burada örnek ve öncü olarak bizi gösterebilirler, doğrudur. Türkiye bugün halıcılık sektöründe dünyanın lider ülkesi, 50 vıl sonra da lider ülkesi olmaya devam edecek.

Burada başarının sırrı nedir? 20 yıl önce de tablo böyle miydi?

Bizim bir tane yerli halı tezgahımız vardı. Bugünkü değeri 10 bin dolardır. Pahalı değildi. 10, 20 derken tezgah sayımızı artırdık. 1990'dan sonra yuıt dışında halı fuarlarına gitmeye başladım. O zaman dünyadaki halı pazarının Belçikalıların elinde olduğunu gördüm. Yüzde 50'ye yakın pazar payları vardı. Türkiye'nin ihracatı yok denecek kadar azdı.

Halı bizim kültürümüz. "Nasıl Belçikalılar bizim kültürümüz olan bir üründe dünya hakimi olur" dedik ve yola çıktık. Teknoloji yatırımlarına başladık ve dünyada en iyisi olma gerekliliği neyse aşama aşama bunu yaptık. Biz yaptıktan sonra Gaziantep'te bulunan tüm sanayici arkadaşlarımızı getirerek fabrikamızı gezdirdik. Siz de bu yatırımları yapın, dünya buraya gidiyor diye onlara öncü olduk. Merinos o dönem tam olarak okul görevi yaptı.

Halıda ihracatta nasıl rakamlar var?

Merinos ve Dinarsu olarak 450 milyon dolar ihracatımız var. Ülke olarak 3 milyar doları geçtik. Amerika'ya en büyük ihracatı yaptığımız sektör halıcılık. ABD'ye Türkiye'nin yaklaşık 8 milyar dolar ihracatı var ve bunun 1 milyar dolarını halı sektörü yapıyor.

100'den fazla ülkeye ihracat yapıyorsunuz. İhracatta dengeler nasıl değişiyor sizin gözlemleriniz neler?

Amerika'nın biraz da Avrupa'nın Çin'le ilgili mesafe koyma stratejileri var. Bu,

Türkiye'nin konjonktür olarak çok lehine oldu. İhracatımızın anmasının ana sebeplerinden biri bu. Önümüzdeki süreçte ihracatın artarak devam edeceğini tahmin ediyoruz. Türkiye'deki üretimin artacağını ve Türkiye'nin yakın coğrafyasının tedarik zincir merkezi olacağını düşünüyoruz. Bunun gerektirdiği ana hammaddeleri ülkemizin üretmesi gerekir ve biz de SASA olarak bunu yapıyoruz.

2021'de grup ihracatı ne kadar gerçekleşti? 2022'de ne olur?

İl Geçen yılki ihracatımız 850 milyon dolardı, bunun 400'ü SASA'dan 450 milyon doları halıdan geldi. 2022 yılında dünyada büyük dalgalanmalar, başka krizler çıkmazsa toplam ihracatımızı en az 1 milyar 100 milyon dolar gibi tahmin ediyoruz. İlk 2 aya baktığımızda ihracattaki geçen yılın ilk 2 ayına göre ihracatımız dolar olarak yüzde 50 arttı. Bu tempo büyük ihtimalle devam eder. Biraz mütevazı söylüyoruz. 1.2 milyar dolara da çıkabiliriz. SASA'nın ihracatında geçen yılın ilk 2 ayına göre ihracat artışı yüzde 92.

2022, sizin için büyüme yılı o zaman.
Her yıl büyüme yılı bizde, durmak yok.

Önümüzdeki 5-10 yılda Erdemoğlu Grubunun hedefleri neler?

İsterseniz size biraz geçmişten örnek vereyim. 1983 yılında ciromuz 250 bin dolardı. 1991 yılında 2,5 milyon dolar, 2001 yılında 25 milyon dolar oldu. 2011 yılında ciromuz 250 milyon dolara, 2021 yılında 2,5 milyar dolara ulaştı. Bu grafik birçok şeyi anlatır. Planlar bizde kısa vadeli değil.

2030'da 25 milyar dolara mı koşuyorsunuz?

Zaman gösterecek.